12 maja obchodzimy Euromelanoma Day – Europejski Dzień Walki z Czerniakiem, ustanowiony przez European Association of Dermato Oncology.
Nowotwory skóry są jednymi z najgroźniejszych i najszybciej rozwijających się nowotworów.
Statystyki WHO podają, że co trzeci zdiagnozowany na świecie nowotwór złośliwy to rak skóry. Zachorowalność na nowotwory złośliwe skóry w Polsce wciąż dynamicznie wzrasta, a odpowiednio wczesne rozpoznanie umożliwia skuteczne leczenie i znacznie poprawia rokowanie pacjentów. Najgroźniejszym nowotworem złośliwym skóry jest czerniak
W Polsce co roku odnotowuje się około 50 tys. przypadków nowych zachorowań na nowotwory skóry, w tym 3 tys. zachorowań na czerniaki. Czerniak stanowi tylko 6% wszystkich nowotworów skóry, ale aż 80% chorych na czerniaki umiera z tego powodu. Liczba zachorowań na czerniaka w Polsce podwaja się co 10 lat.
Co to jest czerniak?
Czerniak jest nowotworem złośliwym skóry. Wywodzi się z melanocytów – komórek pigmentowych, wytwarzających barwnik zwany melaniną, który sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym (promieniowaniem UV). Czerniaki najczęściej pojawiają się na skórze, ale także może zajmować różne lokalizacje (skóra gładka, skóra owłosiona, błony śluzowe, aparat paznokciowy), przybierać różne kolory i kształty.
Czerniak charakteryzuje się bardzo agresywnym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami, które są trudne w leczeniu farmakologicznym, może pojawić się w kilku miejscach na ciele. Jedno ognisko choroby nie wyklucza pojawiania się kilku innych nawet jeśli czerniak nie jest rozsiany. Czerniak to najczęściej nowa zmiana na skórze. Jednak cześć zwykłych znamion może „zrakowieć” czyli zamienić się w czerniaka. Czerniak rozrasta się na powierzchni skóry i wrasta w jej głąb. Może przenikać do naczyń krwionośnych, a następnie, w formie przerzutów, atakować węzły chłonne i odległe narządy wewnętrzne.
Usunięcie czerniaka, gdy choroba nie jest jeszcze zaawansowana pozwala na wyleczenie ponad 80% chorych. W stadium zaawansowanym choroby, gdy występują przerzuty, leczenie jest dużo trudniejsze. Dlatego bardzo ważna jest regularna kontrola znamion i całej skóry. Bardzo ważnym aspektem profilaktyki czerniak jest samokontrola.
Czerniaki mają wiele cech charakterystycznych, które pomagają w ich rozpoznaniu. Cechy te określane są za pomocą kryteriów ABCDE:
„A” (od asymmetry) zmiana jest asymetryczna – asymetria np. znamię „wylewające” się na jedną stronę
„B” (borders) brzegi poszarpane, nierówne granice, posiadające zgrubienia
„C” (color) – czerwony, czarny, niejednolity kolor
„D” (diameter) ma dużą średnicę, powyżej 5 mm;
„E” (evolution)ewolucja , gwałtownie się powiększa, zmienia kolor, uwypukla albo pojawiają się takie objawy jak krwawienie, świąd skóry
Wszystkie znamiona, narośla, pieprzyki, które mają te cechy powinny zostać zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga – onkologa. Swędzenie, krwawienie i pękanie znamienia, jest sygnałem alarmowym do natychmiastowej konsultacji.
Samobadanie skóry – pierwszy krok w zmianie zachowań
Kluczem wczesnego rozpoznania czerniaka jest dobra znajomość własnego ciała i skóry.
Poświęćcie kilka minut, aby poznać Kamilę i Dawida oraz przejść szybki kurs samooceny skóry:
Jak możemy uchronić się przed czerniakiem?
• unikaj ekspozycji na słońce, najbardziej szkodliwe jest krótkotrwałe wystawianie się na intensywne promienie słoneczne, a szczególnie niebezpieczne są poparzenia skóry
• w czasie opalania pamiętaj o stosowaniu preparatów ochronnych na skórę z filtrem UV, okularach przeciwsłonecznych i odpowiedniej odzieży
• unikaj korzystania z solarium
• pamiętaj o samokontroli skóry, raz na miesiąc obejrzyj swoją skórę pod kątem podejrzanych zmian
• raz w roku zgłoś się na wizytę do dermatologa, który obejrzy i zbada wszystkie podejrzane zmiany.
12 maja w Europejskim i Dniu Walki z Czerniakiem w Polsce można skorzystać z bezpłatnych badań znamion. Dzięki tym informacją każdy z was dowie się, w jaki sposób powinien zadbać o skórę, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na czerniaka.
To dobra okazja, aby przypomnieć sobie najważniejsze zasady profilaktyki i wybrać się do dermatologa, aby skontrolować swoje znamiona.
Dorota Szymczak