Zaczytani cz.14

Na mocy Uchwały z 27 listopada 2020 roku Sejm ustanowił rok 2021 rokiem Tadeusza Różewicza, polskiego poety, dramaturga, prozaika i scenarzysty. „Filozoficzna i egzystencjalna głębia obecna w twórczości Różewicza ma charakter uniwersalny, dzięki czemu nie tylko trafia do odbiorców z całego świata, ale jeszcze długo będzie oddziaływać na współczesną literaturę polską” – głosi tekst uchwały.

Tadeusz Różewicz, którego wielu z nas kojarzy z dramatem „Kartoteka” lub wierszami z kanonu lektur szkolnych takimi jak m.in. „Ocalony”, „List do ludożerców” czy „Zostawcie nas”, urodził się 9 października 1921 roku w Radomsku. W tym roku przypada 100. rocznica urodzin poety. Jako młody chłopak uczęszczał do Gimnazjum im. Feliksa Fabianiego w Radomsku, w którym uzyskał małą maturę. Miłością do literatury „zaraził” go jego starszy brat Janusz. Wspólnie zaczytywali się w utworach takich jak „Ferdydurke”, „Motory” czy „Król Ubu”. Podejmowali wówczas pierwsze próby pisania wierszy. Teksty Tadeusza Różewicza były publikowane w czasopismach „Pod znakiem Marii” i „Czerwone Tarcze”. Naukę w liceum uniemożliwił pisarzowi wybuch  II wojny światowej. W tym czasie podejmował się różnorodnych zajęć. Pracował jako goniec, magazynier oraz w biurze komorniczym i fabryce mebli. Brat Janusz wprowadził go w działalność konspiracyjną. Po półrocznym szkoleniu w tajnej szkole podchorążych, w 1942 roku Tadeusz został zaprzysiężony w Armii Krajowej. W 1943 roku przeniesiono go do oddziałów leśnych. Walczył z bronią w ręku od 26 czerwca 1943 roku do 3 listopada 1944 roku. W 1944 roku powstał tomik „Echa leśne”, zbiór liryków podtrzymujących ducha patriotyzmu, który uważa się za właściwy debiut literacki pisarza. W zbiorze tym widoczne jest zamiłowanie do twórczości Juliusza Słowackiego i Stefana Żeromskiego. Różewicz poddaje w wątpliwość istnienie bohaterstwa na wojnie. Zastanawia się na ile wojenne okoliczności usprawiedliwiają człowieka, który zabija.  W  1948 roku poeta został odznaczony Medalem Wojska Polskiego, a w 1974 londyńskim Krzyżem Armii Krajowej.

Po wojnie Tadeusz Różewicz przebywał w Częstochowie, gdzie zdał maturą, następnie przeniósł się do Krakowa. Tu rozpoczął studia – historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak nie ukończył ich. Związał się z neoawangardową Grupą Krakowską.  Przyjaźnił się z takimi postaciami polskiej kultury, jak Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Kazimierz Mikulski, Andrzej Wróblewski, Andrzej Wajda. Pisarz zaczął tworzyć nową poezję, taką, która odbudowywała sens po tragedii Auschwitz. Z wielkim uznaniem zostały przyjęte jego tomiki „Niepokój” (1947 r.) i „Czerwona rękawiczka” (1948 r.). Niechęć do władzy komunistycznej w kraju sprawiła, że Różewicz wyjechał do Budapesztu. Po roku wrócił do Polski i zamieszkał z rodziną w Gliwicach. Po śmierci Stalina Polska otworzyła się na Zachód. Pisarz stworzył wówczas swój pierwszy rewolucyjny utwór – „Kartotekę”, w której dotyka teatru absurdu. Różewicz coraz częściej sięgał do pop-artu, awangardy, przez co w jego tekstach rzadziej widoczne były środki estetyczne, a język stał się wyjałowiony. W 1967 roku Julian Przyboś zaatakował Różewicza i zorganizował nagonkę przeciw niemu.W 1968 roku poeta zamieszkał we Wrocławiu, gdzie spędził resztę swego życia. Zmarł 24 kwietnia 2014 roku.

Książki Tadeusza Różewicza przetłumaczono na 49 języków. Pisarz zdobył wiele nagród i wyróżnień, np. Nagrodę Literacką Nike za tom poetycki „Matka odchodzi” w 2000 roku czy doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego w 2001 roku.

Zachęcamy wszystkich do zapoznania się z twórczością Różewicza, której bogatą ofertę znajdziecie w bibliotece szkolnej.

Nauczyciele bibliotekarze