„Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, świadomy znaczenia Konstytucji 3 Maja jako ważnego elementu pamięci zbiorowej, oddając hołd wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tego wiekopomnego aktu – myślicielom politycznym, posłom na Sejm Czteroletni, przedstawicielom ówczesnego obozu patriotycznego oraz pokoleniom Polaków, których niezłomna walka pozwoliła na przetrwanie lat niewoli i odzyskanie niepodległości, zachęca do refleksji nad dziedzictwem Konstytucji 3 Maja współcześnie i ustanawia rok 2021 Rokiem Konstytucji 3 Maja” – głosi uchwała Sejmu RP z dniu 27 listopada 2020 roku.
„Konstytucja 3 Maja wprowadziła trójpodział władzy. Jej postanowienia były wymierzone przeciw liberum veto. Przyjęto w niej nowatorskie rozwiązania w zakresie parlamentaryzmu. Stanowiła dojrzałe i oryginalne dzieło oświeconych reformatorów i wpisywała się w europejski i światowy program ówczesnych przemian” – podkreślono w uchwale.
„3 maja 1791 roku Sejm Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego uchwalił Konstytucję 3 Maja – niosącą gwarancje swobód obywatelskich, tradycje chrześcijańskie, tolerancję i wartości Oświecenia, która stała się dokumentem tworzącym późniejszą tożsamość suwerennego narodu. Uchwalona jako pierwsza w Europie i druga na świecie Ustawa Rządowa stanowiła dowód głębokiego patriotyzmu oraz zrozumienia spraw obywatelskich i społecznych”.
Oryginalne manuskrypty Konstytucji 3 Maja przechowywany są obecnie w Archiwum Głównym Akt Dawnych. Te trzy egzemplarze są niezwykle unikatowymi dokumentami. Związane jest to z krótkim czasem funkcjonowania wprowadzonego w dniu 3 maja 1791 roku ustroju. Konstytucja 3 Maja obowiązywała jedynie przez 14 miesięcy. Była wielkim osiągnięciem narodu polskiego chcącego zachować niezależność państwową oraz zapewnić możliwość rozwoju gospodarczego i politycznego kraju. Rosja nie mogła pogodzić się z utratą wpływów w Polsce. Prowadziła więc działania, które doprowadziły do kapitulacji króla oraz przejęcia władzy przez przeciwników Konstytucji 3 Maja. Targowiczanie rozpoczęli różne aktywności, które miały na celu zatarcie wszelkich śladów po Konstytucji. Tropiono i ścigano zwłaszcza oryginalne egzemplarze dokumentu. Jednym z ocalałych jest tekst w księdze Metryki Litewskiej przechowywanej najprawdopodobniej w Bibliotece Królewskiej. Rękopisy i druki Konstytucji 3 Maja dostępne są pod adresem: https://agad.gov.pl/?page_id=1675 . Rękopis ten zaopatrzony jest w podpisy marszałków i członków deputacji konstytucyjnej. Księga zawierająca rękopis ma wymiary 40 na 25 cm, oprawiona jest w czerwony safian, zdobiony na przedniej i tylnej okładce geometrycznymi bordiurami. Dokumenty sejmowe są spisane na oddzielnych kartach, które zostały zebrane i oprawione w księgę liczącą 852 strony, z czego Konstytucja liczy 11 stron. Drugi, to tekst z Archiwum Publicznego Potockich, przechowany przez przedstawiciele tej rodziny. Dokument zaopatrzony jest w podpisy marszałków i członków deputacji konstytucyjnej. Trzeci egzemplarz, z Archiwum Sejmu Czteroletniego, przechował jeden z sekretarzy sejmowych. Rękopis ten jest podpisany przez marszałków.
W okresie jednego roku od uchwalenia, Konstytucja 3 Maja została wydana w Polsce czternaście razy. Wydrukowano łącznie 20-30 tysięcy egzemplarzy. W Archiwum Głównym Akt Dawnych przechowywany jest także urzędowy druk tekstu Ustawy Rządowej z formułą wpisu do akt grodzkich warszawskich. Wpis ten stanowił podstawę prawomocności aktów prawnych Sejmu Czteroletniego, dlatego też drukowaną kopię potwierdzano pieczęcią i podpisem pisarza grodzkiego. Przedruki ukazywały się także w polskich i zagranicznych gazetach. Konstytucję 3 Maja podziwiała cała liberalna Europa.
Więcej o Konstytucji 3 Maja można przeczytać między innymi na stronach:
http://agad.gov.pl/wp-content/uploads/2018/12/Konstytucja-3-maja_PL-v5.pdf
https://muzhp.pl/pl/e/1140/uchwalenie-konstytucji-3-maja
http://muzhp.pl/pl/c/1679/prof-piotr-ugniewski-jak-uchwalono-konstytucje-3-maja
https://www.zamek-krolewski.pl/edukacja/filmy/Konstytucja-3-maja
Zachęcamy. Polecamy.
Nauczyciele bibliotekarze